Bảo tàng Nghệ thuật điêu khắc Chăm Đà Nẵng là bảo tàng trưng bày hiện vật Chăm quy mô nhất ở Việt Nam, trực thuộc Bảo
tàng Đà Nẵng. Đây là bảo tàng do người Pháp xây dựng, chuyên sưu tập, cất giữ
và trưng bày các di vật về nghệ thuật điêu khắc của vương quốc Chăm Pa tìm thấy
ở các tháp,
thành lũy Chăm tại các tỉnh
duyên hải Nam Trung bộ từ Hà Tĩnh tới Bình Thuận
và các tỉnh Tây
Nguyên.
Tòa nhà nay là Bảo tàng Chàm được Trường Viễn Đông Bác cổ (Ecole Francaise d'Extrême Orient) cho
khởi xây năm 1915-6 do hai kiến
trúc sư Delaval và Auclair thực hiện. Vào thập niên 1930 tòa nhà được khuếch
trương để thu nhận thêm bộ sưu tập cổ vật khai quật ở Trà Kiệu.
Bộ sưu tập nguyên thủy là do nhà khảo cổ Henri Parmentier thu thập từ thế kỷ
19
Tọa lạc tại ngã gần ngã ba 2 tuyến phố đẹp nhất thành phố Đà Nẵng, Bảo
tàng được chính thức khởi công xây dựng tháng 7 năm 1915. Năm 1936, công việc xây dựng
hoàn thành. Năm 2002, bảo tàng được cải tạo và mở rộng thêm. Hiện nay, bảo tàng
có tổng diện tích là 6.673 m², trong đó phần diện tích trưng bày là 2.000 m².
Bảo tàng có kiến trúc Gothique, hài hòa với không gian xung
quanh, là một điểm tham quan cho du khách khi đến thăm Đà Nẵng. Bảo tàng mở cửa
đón khách tham quan cả bảy ngày trong tuần. Bảo tàng này là nơi không thể thiếu
trong danh mục những địa chỉ tham quan của các du khách khi về với Đà Nẵng. Tọa
lạc tại số 2, đường 2/9, quận Hải Châu, Đà Nẵng, nằm
ngay ngã ba giao lộ Trưng Nữ Vương, Bạch Đằng và 2/9, đối diện với Trung
tâm truyền hình Việt Nam tại thành phố Đà Nẵng.
Tổng số hiện vật nghệ thuật trưng bày tại bảo tàng lên tới khoảng 500 và được
phân theo các gian tương ứng với các khu vực địa lý nơi chúng được phát hiện gồm
phòng Mỹ Sơn, Trà Kiệu, Đồng Dương, Tháp Mẫn và các hành lang Quảng Trị, Quảng
Nam, Quảng Ngãi, Kon Tum, Quảng Bình và Bình Định.
Một số hiện vật trưng bày ngoài sân vườn và hơn 1200 hiện vật hiện
đang lưu giữ trong kho. Hầu hết các tác phẩm điêu khắc hiện có tại bảo tàng là
những tác phẩm nguyên bản trên 3 chất liệu chính là sa thạch, đất nung và đồng,
phần lớn là sa thạch, có niên đại từ thế kỷ VII đến thế kỷ XV thuộc nhiều phong
cách nghệ thuật khác nhau.
Các tác phẩm nghệ thuật được trưng bày tại đây hầu hết đều có một cuộc đời
chìm nổi như chính số phận của nền văn hóa rực rỡ đã sản sinh ra nó. Từ trong đổ
nát của thời gian, chiến tranh và cả sự quên lãng của con người, những tác phẩm
điêu khắc Champa tuyệt vời đã được nhiều thế hệ dày công mang về đây. Và trong
chỉnh thể có tính hệ thống này, các công trình của các nghệ nhân Champa xưa lại
có được một đời sống mới. Đến bảo tàng, ta như thấy lại quá khứ vàng son của một
dân tộc mà lòng say mê và khả năng sáng tạo nghệ thuật đều ở một trình độ rất
cao. Thế giới thần linh kỳ bí, những câu chuyện bằng hình ảnh, các biểu tượng
tôn giáo, đường cong thân thể các vũ nữ, những bầu ngực căng tròn, nụ cười phảng
phất nét thời gian... tất cả đều sống động, chi tiết và gợi cảm vô cùng.
Chịu ảnh hưởng sâu sắc nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc của văn minh Ấn Độ
nhưng người Champa xưa đã biết nhìn đời sống và tôn giáo theo những cảm quan
riêng của mình. Sự khúc xạ đó đã tạo ra cho thế giới nghệ thuật của họ một vẻ đẹp
rất riêng, gần gũi nhưng lại thiêng liêng, quen thuộc nhưng lại độc đáo, tinh tế,
không lẫn lộn.
Đến thăm Bảo tàng Điêu khắc Chăm - một bảo tàng độc đáo không chỉ của thành
phố Đà Nẵng,Việt Nam mà còn của cả thế giới - dẫu giữa ngày mưa hay ngày nắng,
buổi sáng hay buổi chiều, du khách vẫn nhận ra một không khí rất riêng mà nơi
này, do đặc trưng của mình vẫn luôn giữ được: sự trầm lắng của những hoài niệm.
