Chợ Đông Ba dưới thời vua Gia Long tọa lạc
ở bên ngoài cửa Chánh Đông (cửa Đông Ba). Sau biến cố kinh thành Huế 1885 chợ
bị thực dân Pháp triệt hạ. Năm 1887, vua Đồng Khánh cho xây dựng lại lấy tên là
Đông Ba. Năm 1899, vua Thành Thái cho dời chợ Đông Ba về vị trí hiện nay. Trải
qua thời gian chợ Đông Ba đã nhiều lần tu sửa với diện tích 47.614m2từ
cầu Gia Hội đến cầu Trường Tiền, một mặt là sông Hương, một mặt là phố chính
Trần Hưng Đạo, chợ Đông Ba có kiến trúc ba lầu vuông vức với hàng ngàn lô hàng
đáp ứng nhu cầu lưu thông hàng hoá của nhân dân.
Ngoài vị trí là một trung tâm thương mại lớn của Tỉnh,
với lịch sử hơn 100 xây dựng và phát triển chợ Đông Ba còn là nơi có truyền
thống đấu tranh cách mạng bất khuất, kiên cường trong hai cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Ngay từ khi mới thành lập tầng lớp tiểu
thương chợ Đông Ba đã tích cực hưởng ứng các phong trào đấu tranh chống sưu
thuế, chống bắt lính, ủng hộ hoạt động của các nhà yêu nước. Ngày 17 tháng 6
năm 1954, trên 400 tiểu thương chợ Đông Ba đã tham gia đoàn biểu tình hơn hai vạn
người dưới sự chỉ đạo của Thành uỷ Huế, ủng hộ quan điểm của Đoàn đại biểu nước
Việt Nam Dân chủ cộng hoà tại Hội nghị Giơ-ne-vơ. Cuộc mittin đã thắng lợi gây
tiếng vang lớn trong cả nước, từ 1954 đến 1975 lực lượng tiểu thương chợ Đông
Ba đã tham gia, tổ chức 255 cuộc biểu tình, xuống đường, sát cánh cùng các tầng
lớp nhân dân, trí thức, học sinh, sinh viên đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược
và bè lũ tay sai... Trong cuộc đấu tranh đó, nhiều tiểu thương đã trưởng thành
và trở thành những cán bộ kiên cường của cách mạng, nhiều chị là cơ sở bí mật,
nuôi giấu cán bộ, nhiều chị đã anh dũng hy sinh trong các cuộc đấu tranh trực
diện với kẻ thù, mặc dù bị giam cầm, tra tấn tù đày nhưng chị em tiểu thương
chợ Đông Ba vẫn trung kiên một lòng theo cách mạng, theo Bác Hồ. Những đóng góp
của chị em tiểu thương chợ Đông Ba tô điểm thêm truyền thống đấu tranh anh dũng
của dân tộc. Ghi nhận những thành tích công lao đó, năm 1975 Chính phủ cách
mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam đã trao tặng chị em tiểu thương các
chợ thành phố Huế nói chung, trong đó có sự đóng góp của chị em tiểu thương chợ
Đông Ba phần thưởng cao quý Huân chương kháng chiến hạng nhất. Nối tiếp truyền
thống đó giờ đây chợ Đông Ba vẫn xứng đáng là trung tâm thương mại của Tỉnh,
tham gia tích cực các hoạt động đền ơn đáp nghĩa...
